A tarde dun escritor

I.

Cando espertou sentiuse mellor do que estivera xa había unhas cantas semanas ─non se sentía enfermo. Arrimouse un momento ao marco da porta entre o seu dormitorio e o baño até que estivo seguro de que non estaba mareado. Nin sequera un pouco, nin sequera cando se puxo a buscar unha zapatilla debaixo da cama.
Era unha solleira mañá de abril, non tiña nin idea de que hora porque o seu reloxo levaba moito tempo parado e cando cruzou o apartamento e chegou á cociña viu que a súa filla xa almorzara e que se marchara e xa viñera o correo, así queran máis das nove.
—Creo que sairei hoxe —díxolle á criada.
—Faralle ben, está un día marabilloso.

Ela era de Nova Orleans, coas faccións e a cor dunha árabe.
—Quero dous ovos fritos coma onte e unha tostada, zume de laranxa e té.
Entretívose un anaco no cuarto da súa filla e leu o correo. Eran cartas desagradables, sen nada de alegría, maiormente facturas e anuncios co boletín diario do colexio masculino de Oklahoma e o seu sorprendente álbum de autógrafos.

Entretívose un intre no cuarto da súa filla e leu o correo. Sam Goldwyn faría unha película de ballet con Spessiwitza, ou se cadra non a faría: habería que esperar a que o señor Goldwyn volvese de Europa con media ducia de ideas novas. A Paramount quería unha autorización para usar un poema que aparecera nun dos seus libros, aínda que non sabían se era seu ou era unha cita. Se cadra o usasen para o título dunha película. De todos os xeitos, aquela obra xa non lle pertencía: vendera os dereitos para unha película muda había moitos anos e para a versión sonora había un ano.

«Nunca terás sorte coas películas», díxose a si mesmo. «Xa tiveches bastante coa última».

Mentres almorzaba, miraba pola xanela aos estudantes que cambiaban de clase no campus da universidade, alén da rúa.

—Hai vinte anos eu estaba a cambiar de clase —díxolle á criada, que riu coa súa risa de debutante.

—Necesitarei que me deixe un cheque —dixo—, se vai saír.

—Ah, non vou saír aínda. Teño que traballar dúas ou tres horas. Sairei pola tarde.

—A dar un paseo no coche?

—Non volverei conducir ese vello cacharro. Vendino por cincuenta dólares. Irei no autobús, no piso de arriba do autobús.

Despois de almorzar deitouse quince minutos. E logo púxose a traballar no seu despacho.

O problema era un conto para unha revista que cara á metade lle parecía tan frouxo que estivera a piques de rompelo. A trama era como subir por unhas escaleiras interminables, esgotara o seu repertorio de golpes de efecto, e os personaxes, que tan airosamente deran os seus primeiros pasos había só dous días, non alcanzaban o nivel dun folletín.

«Si, a verdade é que necesito saír», pensou. «Gustaríame chegar até o val do Shenandoah, ou ir a Norfolk no ferry.»

Pero ambas as ideas eran imposibles: requirían tempo e enerxía, dúas cousas que a el non lle sobraban. O que lle quedaba debía reservalo para o traballo. Repasou o manuscrito subliñando con lapis vermello as frases acertadas e, despois de gardalas nun cartafol, rompeu o resto moi amodo e tirouno á papeleira. Logo púxose a pasear pola habitación mentres fumaba e falaba consigo mesmo de cando en vez.

«Bueeeno, vexamos...»

«Agora, o seguinte sería...»

«Vexamos, agora...»

Un intre despois sentou, pensando:

«Estou canso. Non debín tocar un lapis durante dous días.»

Revisaba o apartado «Ideas para contos» do seu caderno, cando a criada o interrompeu para dicirlle que a secretaria chamaba por teléfono, unha secretaria que traballaba por horas e axudáballe desde que caeu enfermo.

—Non hai nada —dixo—. Acabo de romper todo o que escribira. Non valía para nada. Vou saír esta tarde.

—Sentaralle ben. Vai moi bo día.

—Mellor será que veña mañá pola tarde. Teño moitas cartas e facturas pendentes.

Afeitouse e, precavido, deuse un respiro de cinco minutos antes de vestirse.

A idea de saír inquietábao: non tiña ganas de que os rapaces botóns dos ascensores lle dixesen que se alegraban de velo e decidiu baixar no montacargas, onde non o coñecía ninguén. Púxose o seu mellor traxe, o que tiña a chaqueta e os pantalóns de distinta cor. Só comprou dous traxes en seis anos, pero eran os mellores traxes: só a chaqueta do que acababa de poñer custáralle cento dez dólares. Xa que debía ter un destino —non era bo ir a ningún sitio sen fixarse un destino— meteuse un tubo de champú no peto para que o usase o barbeiro e tamén un frasco de luminol.

«O perfecto neurótico» díxose, mirándose ao espello. «Subproduto dunha idea, escoura dun soño.»

II.

Foi á cociña e despediuse da criada coma se fose para a Little América. Unha vez na guerra requisara por pura chulería un vehículo e conduciuno de Nova Iork a Washington para estar no cuartel á hora de pasar revista. Agora esperaba na esquina da rúa a que cambiase o semáforo, mentres os mozos, con présa, o adiantaban, indiferentes ao tráfico. Na esquina da parada do autobús, baixo as árbores, facía fresco e pensou nas últimas palabras de Stonewall Jackson: «Crucemos o río e descansemos á sombra das árbores». Os xefes daquela guerra civil parecían darse conta de súpeto do cansos que estaban: Lee, murchándose até deixar de ser quen era; Grant, escribindo desesperadamente os seus recordos antes de morrer.

O autobús era tal como imaxinaba: só había outro viaxeiro no piso de arriba e as ramas verdes golpeaban sen cesar nos portelos. Probablemente, terían que podar aquelas ramas, o que lle daba mágoa. Había moito que mirar: tentou definir a cor dunha fileira de casas e só lle veu á cabeza a cor dunha capa da súa nai que parecía de moitas cores e non era de ningunha cor: só reflectía a luz. Nalgún sitio, as campás dunha igrexa tocaban Venite adoremus, e preguntouse por que, pois facía oito meses que terminara o Nadal. Non lle gustaban as campás, pero emocionouse moito cando tocaron Maryland, my Maryland no funeral do gobernador.

No campo de fútbol da universidade había homes pasando a enciña e ocorréuselle un título: «O home que coidaba o céspede» ou mesmo «Medra a herba», algo acerca dun home que traballa coidando o céspede durante anos e consegue que o seu fillo vaia á universidade e xogue no equipo de fútbol. Entón o fillo morre en plena mocidade e o home vaise a traballar ao cemiterio, a sementar céspede sobre o seu fillo en lugar de baixo os seus pés. Sería o tipo de relato que aparece en todas as antoloxías, pero non era o seu: só era unha antítese inchada, algo tan estereotipado como un conto de revista popular e tan fácil de escribir. Pero moitos consideraríano excelente porque era melancólico, tiña meollo e era fácil de comprender.

O autobús pasou unha esvaída estación de ferrocarril de estilo neoclásico á que daban vida as camisas azuis e gorras vermellas dos mozos. A rúa estreitábase ao chegar á zona comercial e de súpeto apareceron mozas vestidas de cores rechamantes, todas moi belas: pensou que nunca vira tantas mozas guapas. Tamén había homes, pero todos parecían uns pouco ridículos, como el cando se mirou ao espello, e había vellas, máis ben feas, e tamén, de súpeto, mozas vulgares e desagradables; pero en xeral eran bonitas, vestidas de todas as cores, entre o seis e o trinta anos, e as súas caras non transparentaban ningún proxecto, ningún conflito, só un estado de doce suspensión, provocativo e sereno. Durante un instante amou a vida con todas as súas forzas, e non sentiu o menor desexo de renunciar a ela. Pensou que quizá cometera un erro ao saír á rúa tan cedo.

Apeouse do autobús, agarrándose coidadosamente á varanda, e percorreu unha mazá até a barbería do hotel. Pasou ante unha tenda de deportes e mirou o escaparate, pero só lle interesou unha luva de béisbol que xa estaba ennegrecida pola palma. Á beira había unha camisería, e parouse un bo intre a mirar as camisas de tons intensos e as escocesas. Dez anos atrás, durante un verán na Riviera, o escritor e algúns máis compraran camisas de obreiro de cor azul escura, e probablemente crearan aquela moda. Gustáronlle as camisas a cadros, rechamantes coma uniformes, e desexou ter vinte anos e ir a un club de praia co ceo pintado como un ocaso de Turner ou un amencer de Guido Reni.

A barbería era espazosa, chea de luz, perfumada: facía meses que o escritor non ía ao centro da cidade para semellante labor e atopouse con que o seu barbeiro de sempre estaba enfermo, con artrite; así que lle explicou ao seu compañeiro como usar o champú, rexeitou o xornal e sentou, case feliz, sensualmente satisfeito ao sentir os fortes dedos no coiro cabeludo, mentres lle viña á memoria o recordo agradable e mesturado de todos os barbeiros que coñecera.

Unha vez escribira un conto sobre un barbeiro. En 1929 o propietario da súa barbería favorita da cidade gañara unha fortuna de 300.000 dólares grazas ás confidencias dun industrial da zona e estaba a piques de retirarse. O escritor despreocupouse do asunto, porque estaba a piques de irse a Europa a pasar uns anos co que tiña aforrado, e aquel outono, ao ouvir como aquel barbeiro perdera toda a súa fortuna, decidiuse a escribir un conto, disfrazando con coidado detalles pero virando sempre sobre a idea dun barbeiro que prospera para logo afundirse. Polos oídos pasoulle, con todo, que na cidade recoñeceran a historia e provocara certa irritación.

Rematou co champú. Cando saíu ao vestíbulo unha orquestra empezou a tocar no bar do outro lado da rúa e detívose un momento na porta para ouvila. Facía tanto que non bailaba, dúas noites se cadra en cinco anos, aínda que unha recensión do seu último libro mencionaba que era un fanático dos cabarés; a mesma recensión dicía tamén que era infatigable. Algo, cando aquela palabra resoou na súa mente, fíxolle dano e sentiu que lle acudían aos ollos bágoas de debilidade, e foise. Era como ao principio, había quince anos, cando dicían que tiña «unha facilidade terrible», e el traballaba como un escravo en cada frase para non darlles a razón.

«Estoume amargando outra vez», díxose. «E non é bo, non é bo. Teño que volver para a casa.»

O autobús tardou moito tempo en chegar, pero non lle gustaban os taxis e aínda esperaba que lle sucedese algo no piso de arriba do autobús mentres pasaba entre as árbores da avenida. Cando por fin chegou o autobús custoulle algún traballo subir os chanzos, pero valeu a pena porque o primeiro que viu foi a dous alumnos do instituto, un mozo e unha moza, sentados sen ningunha timidez no pedestal da estatua do xeneral Lafayette, con toda a atención concentrada en si mesmos. O illamento dos dous mozos emocionouno e pensou que debería aproveitalo profesionalmente, aínda que só fose para comparalo co crecente retraemento da súa vida e a necesidade cada vez maior de cultivar nun campo xa moi cultivado. Necesitaba unha reforestación e era absolutamente consciente diso, e esperaba que o terreo soportase unha nova sementeira. Nunca fora o mellor terreo posible, pois tivera unha temperá debilidade por lucirse en lugar de escoitar e observar.

Aí estaba o bloque de apartamentos. Mirou cara arriba, ás xanelas da súa casa, no último piso, antes de entrar.

«A residencia do escritor de éxito», díxose. «Gustaríame saber que libros marabillosos estará a escribir. Debe ser magnífico gozar dun don semellante: pasar a vida sentado cun lapis e un papel. Traballar cando queres, ir onde che dá a gana.»

A súa filla aínda non chegara, pero a criada saíu da cociña e dixo:

—Pasouno ben?

—Perfecto —dixo—. Estiven patinando, fun aos bolos, xoguei co abominable home das neves e terminei nun baño turco. Recibín algún telegrama?

—Nada.

—Pode traerme un vaso de leite?

Atravesou o comedor e entrou no seu despacho, e por un momento cegouno o reflexo do último sol da tarde sobre os seus dous mil libros. Estaba bastante canso. Tiraríase dez minutos e logo vería se se lle ocorría algunha idea nas dúas horas que faltaban para cear.

Traducido por min de Afternoon of An Author, de Francis Scott Fitzgerald, accesible a través de:

http://es.feedbooks.com/book/1112.epub o 12-04-2017