Un home bo é difícil de atopar

A avoa non quería ir a Florida. Quería visitar a algúns dos seus coñecidos no leste de Tennessee e non perdía oportunidade para tentar que Bailey cambiase de opinión. Bailey era o fillo con quen vivía, o único home que tivo. Estaba sentado no borde da cadeira, á mesa, reclinado sobre a sección deportiva do Journal.

–Mira isto, Bailey –dixo ela–, mira isto, léeo. E púxose de pé, cunha man na delgada cadeira mentres coa outra golpeaba a cabeza calva do seu fillo co xornal.

–Aquí, ese tipo que se fai chamar o Desequilibrado escapou da Penitenciaría Federal e encamíñase a Florida, le aquí o que fixo a esa xente. Léeo. Eu non levaría os meus fillos a ningunha parte cun criminal desa caste solto por aí. Non podería acalar a miña conciencia se o fixese.

Bailey non ergueu a cabeza así que a avoa deu media volta e dirixiuse á nai dos nenos, unha muller nova en pantalóns, cuxa cara era tan ancha e inocente coma un repolo, con pano verde atado con dúas puntas no alto da cabeza, como orellas de coello. Estaba sentada no sofá, alimentando ao bebé con albaricoques que sacaba dun tarro.

–Os nenos xa estiveron en Florida –dixo a anciá señora–. Deberiades levalos a outro sitio para variar, así verían outras partes do mundo e aprenderían outras cousas. Nunca foron ao leste de Tennessee.

A nai dos nenos non pareceu ouvila, pero o de oito anos, John Wesley, un neno robusto con lentes, dixo:

–Se non queres ir a Florida, por que non te quedas na casa?

El e a súa irmá pequeniña, June Star, estaban a ler as páxinas de entretemento no chan.

–Non quedaría na casa aínda que a nomeasen raíña por un día –dixo June Star sen erguer a súa cabeza amarela.

–E que fariades se ese paisano, o Desequilibrado, vos colle? –preguntou a avoa.

–Daríalle unha hostia na cara –respondeu John Wesley.

–Non quedaría na casa nin por un millón de dólares –afirmou June Star–. Teme perderse algo. Ten que ir a onde vaiamos.

–Moi ben, señorita –dixo a avoa–. Acórdate diso a próxima vez que me pidas que che rice o pelo.

June Star dixo que os seus rizos eran naturais.

Á mañá seguinte a avoa foi a primeira en subir ao coche, lista para marchar. Puxo a súa gran bolsa de viaxe negra que parecía a cabeza dun hipopótamo nunha esquina, e debaixo dela escondía unha cesta con Pitty Sing, o gato, no interior. Non tiña a menor intención de deixar o gato só ni tres días porque a botaría moito de menos e temía que se fregase coa chave do gas e asfixiase por accidente. Á súa filla, Bailey, non lle gustaba levar un gato a un motel.

Ela sentou no centro do asento traseiro, con John Wesley e June Star a cada lado. Bailey, a nai dos nenos, e o bebé sentaron diante e así saíron de Atlanta ás oito e corenta e cinco co contamillas do coche en 55.890. A avoa anotouno porque pensou que sería interesante dicir cantas millas fixeran cando regresasen. Tardaron vinte minutos en chegar aos arrabaldes da cidade.

A anciá sentou comodamente, quitouse as luvas brancas de algodón e deixounas co seu bolso na bandexa contra o cristal de atrás. A nai dos nenos aínda levaba os pantalóns e a cabeza atada co pano verde, pero a avoa levaba un chapeu de palla azul mariño cun ramallete de violetas brancas na beira e un vestido azul mariño con pequenos lunares brancos. O pescozo e os puños eran de organdí branco adornado con encaixe e no pescozo levaba prendido un ramallete de violetas de tea de cor púrpura perfumado. En caso de accidente, calquera que a vise morta na estrada sabería ao instante que era unha dama.

Dixo que pensaba que sería un bo día para conducir, pois non facía demasiada calor nin demasiado frío, e advertiu a Bailey de que o límite de velocidade era de cincuenta millas por hora e que os coches patrulla se escondían detrás de carteis publicitarios e de pequenos grupos de árbores e que podían saír disparados na súa persecución sen darlle tempo a aminorar a velocidade. Sinalou os detalles interesantes da paisaxe: a Stone Mountain; o granito azul que nalgúns lugares asomaba a ambos lados da estrada; as lombas de brillante arxila vermella lixeiramente raiadas de púrpura; e os cultivos que trazaban liñas de encaixe verde sobre o terreo. As árbores estaban cheas de luz branca e prateada do sol e ata os máis míseros deles destellaban. Os mozos lían cómics e a súa nai durmiuse.

–Pasemos Xeorxia a toda velocidade, así non teremos que vela moito –dixo John Wesley.

–Se eu fose un neno –dixo a avoa–, non falaría desa maneira do meu estado natal. Tennessee ten montañas e Xeorxia outeiros.

–Tennessee non máis ca un vertedeiro cheo de aldeánsⁱ –dixo John Wesley– e Xeorxia é tamén un estado noxento.

–Ti o dixeches–dixo June Star.

–Nos meus tempos –dixo a avoa apertando os dedos, delgados e venosos–, os nenos tiñan máis respecto polo seu estado natal e polos seus país e por todo o demais. A xente era boa daquela.

–Oh, mirade que negriño máis mono! –E sinalou a un neno negro plantado diante da porta dunha choza–. Está para unha foto, verdade? –preguntou e todos se volveron para mirar ao negriño pola ventá traseira. El saudou.

–Ese mozo non levaba pantalóns –dixo June Star.

–Probablemente non ten –explicou a avoa–. Os negriños do campo non teñen as cousas que nós temos. Se soubese pintar, pintaría ese cadro.

Os nenos intercambiaron os seus cómics.

A avoa ofreceuse a coller ao bebé e a nai dos mozos pasoullo por enriba do asento dianteiro. A avoa sentouno sobre os seus xeonllos e abaneouno facéndolle o cabaliño e explicoulle polo que estaban pasando. Puxo os ollos en branco, engurrou os beizos e apertou a súa cara delgada e curtida contra a pel branda e suave. De cando en vez o bebé dáballe un sorriso distraído. Pasaron xunto a un extenso campo de algodón con cinco ou seis tombas no medio, rodeadas dun cercado, como unha illa pequeniña.

–Mirade o cemiterio! –dixo a avoa sinalándoo–. Era o antigo cemiterio da familia. Pertencía á plantación.

–Onde está a plantación? –preguntou John Wesley.

–“Foise co vento”ⁱⁱ –dixo a avoa rindo–. Ha, Ha.

Cando os mozos terminaron de ler todos os cómics que levaran, abriron a caixa do xantar e comérono. A avoa comeu un bocadillo de manteiga de cacahuete e unha oliva e non deixou que os mozos arrebolasen a caixa e as servilletas de papel pola ventá. Cando non tiveron outra cousa que facer puxéronse a xogar, un escollía unha nube e os outros tiñan que adiviñar que forma suxería. John Wesley escolleu unha con forma de vaca e June Star adiviñou a vaca e John Wesley dixo: «Non, un coche», e June Star dixo que facía trampas e comezaron a zumbarse por enriba da avoa.

A avoa dixo que lles contaría un conto se estaban tranquiliños. Cando contaba un conto, poñía os ollos en branco e movía a cabeza e era moi histriónica. Contou que unha vez cando era rapaciña cortexáraa un tal señor Edgar Atkins Teagarden, de Jasper, Xeorxia. Dixo que era un home moi aposto e un cabaleiro, e que todos os sábados pola tarde leváballe unha sandía coas súas iniciais gravadas, E. A. T. Pois ben, un sábado, o señor Teagarden levou a sandía e non había ninguén na casa e deixouna no soportal de entrada e volveu a Jasper nao seu “buggy”ⁱⁱⁱ, pero ela nunca viu a sandía, explicou, porque un mozo negro comeulla cando viu as iniciais, E. A. T.!^iv. A John Wesley fíxolle moita graza a historia e ría e ría pero June Star opinou que non tiña nada de gracioso. Dixo que nunca casaría cun home que só lle trouxese unha sandía os sábados. A avoa dixo que tería feito moi ben de casar co señor Teagarden porque era un cabaleiro e comprara accións de Coca-Cola xusto cando saíran ao mercado e morrera había uns poucos anos, moi rico.

Detivéronse en The Tower para tomar uns sándwichs. The Tower era unha gasolineira e sala de baile, feita en parte de estuco e en parte de madeira, nun claro nos arredores de Timothy. Rexentábaa un home gordo chamado Red Sammy Butts e había letreiros aquí e alá sobre o edificio e ao longo de varias millas da estrada dicindo: PROBA A FAMOSA GRELLADA DE REDE SAMMY. NADA IGUALA AO FAMOSO RED SAMMY! O GORDO DO SORRISO FELIZ. UN VETERANO! RED SAMMY É O TEU HOME!

Red Sammy estaba deitado no chan fóra de The Tower coa cabeza debaixo dunha camioneta, mentres un mono gris duns trinta centímetros de altura, encadeado a unha árbore do paraíso pequena, berraba alí ao lado. O mono saltou cara a árbore e empolicouse á rama máis alta tan axiña como viu aos mozos apearse do coche e correr cara a el.

Por dentro, The Tower era unha longa habitación escura cunha barra nun extremo e mesas no outro e unha pista de baile no medio. Todos sentaron a unha mesa preto do gramófono^v a muller de Red Sam, unha muller alta e bronceada con ollos e cabelos máis claros cá pel, que chegou e lles colle nota. A nai dos mozos inseriu unha moeda na máquina e púxose a soar o «The Tennessee Waltz», e a avoa dixo que esa melodía sempre lle daba ganas de bailar. Preguntoulle a Bailey se quería bailar pero el tan só a mirou. Non era de natureza alegre coma ela e as viaxes púñano nervioso. Os ollos marróns da avoa resplandecían. Moveu a cabeza dun lado a outro e fixo coma se bailase na cadeira. June Star dixo que puxesen algo para que ela puidese bailar claqué, entón a nai dos nenos meteu outra moeda e elixiu unha peza máis movida e June Star saltou á pista de baile e bailou o claqué de costume.

–Non é riquiña!? –exclamou a muller de Red Sam, inclinada sobre a barra–. Gustaríache quedarte e ser a miña pequeniña?

–Non, realmente non quero –contestou June Star. Non viviría a un sitio medio en ruínas coma este nin por un millón de dólares!– E saíu correndo cara á mesa.

–Non é riquiña!? –repetiu a muller, estirando a boca con amabilidade.

–Non che dá vergoña? –murmurou a avoa.

Red Sam entrou e díxolle á súa muller que deixase de enredar na barra e que apurase a servir a esa xente. Os pantalóns caquis chegábanlle ata a cadeira e a barriga caía sobre eles coma un saco de comida balanceando baixo a camisa. Achegouse e sentou nunha mesa próxima e emitiu unha mestura de suspiro e pequeno berro agudo^vi.

–Non hai maneira. Non hai maneira –dixo, e secouse a cara suorenta e vermella cun pano gris–. Nestes tempos que corren, non se sabe en quen confiar. Non credes?

–Desde logo, a xente xa non é como antes –sentenciou a avoa.

–A semana pasada viñeron aquí dous tipos –explicou Red Sammy– que conducían un Chrysler. Un coche moi vello pero bo e os raparigos parecéronme decentes. Dixeron que traballaban no muíño e sabedes que lles permitinlles deixar na conta a gasolina que compraron? Por que faría eu semellante cousa?

–Porque vostede é un bo home! –contestou ao momento a avoa.

–Serei, supoño. –dixo Red Sammy coma se quedase bloqueado pola resposta.

A muller serviulles o que pediran carretando os cinco pratos ao mesmo tempo sen usar bandexa, dous en cada man e un en equilibrio sobre o brazo.

–Non hai unha soa alma neste mundo de Deus en quen confiar –dixo–. E eu non exclúo a ninguén da lista, a ninguén –afirmou mirando a Red Sammy.

–Leron algo sobre ese criminal, o Desequilibrado, que se escapou? –preguntou a avoa.

–Non me sorprendería nada que chegase a atacar este lugar –dixo a muller–. Se oíse algo sobre o que hai aquí, non me sorprendería velo. Se se entera de que hai dous centavos na caixa, non me sorprendería que...

–Xa abonda–dixo Red Sam–. Trae as Coca-Colas a esta xente.

E a muller retirouse a buscar o resto do pedido.

–Un home bo é difícil de atopar –dixo Red Sam. Estase poñendo todo cada vez peor. Acórdome de que antes podías saír sen botar o ferrollo á porta. Iso acabouse.

El e a avoa falaron de tempos mellores. A anciá dixo que na súa opinión Europa tiña a culpa da situación actual. Dixo que pola maneira en que actuaba Europa podíase chegar a pensar que estabamos feitos de diñeiro e Red Sammy dixo que non valía a pena falar diso, que tiña toda a razón. Os mozos saíron correndo á luz branca do sol e observaron ao mono encadeado á árbore. Estaba entretido quitándose as pulgas e mordíaas unha a unha coma se fosen dun bocado exquisito.

De novo partiron na tarde calorosa. A avoa adormecía e espertaba a cada intre cos seus propios ronquidos. Nos arredores de Toombsboro espertou e acordouse dunha vella plantación que visitara nos arredores unha vez cando era nova. Dixo que a mansión tiña seis columnas brancas na fronte e que había unha avenida de carballos que conducía até a casa e dúas pequenas pérgolas con enreixado de madeira onde te sentabas co teu pretendente despois de pasear polo xardín. Lembraba con exactitude por que estrada había que dobrar para chegar alí. Sabía que Bailey non estaría disposto a perder o tempo vendo unha casa vella, pero canto máis falaba dela máis ganas tiña de volver vela e comprobar se as dúas pequenas pérgolas seguían en pé.

–Había un panel secreto na casa –afirmou de forma astuta, sen dicir a verdade pero desexando que o fose–, e contábase que toda a prata da familia estaba escondida alí cando chegou Sherman, pero nunca a atoparon...

–Ei! –dixo John Wesley–. Imos velo! Atoparémolo! Rexistrarémolo todo e encontrarémolo! Quen vive alí? Onde hai que virar? Ei, papá, non podemos virar para alí?

–Nunca vimos unha casa cun panel secreto! –berrou June Star–. Vamos á casa co panel secreto! Ei, papá, non podemos irnos sen ver a casa co panel secreto!

–Non está lonxe de aquí, seino –asegurou a avoa–. Non tardariamos máis de vinte minutos.

Bailey miraba de fronte. Tiña a mandíbula tan ríxida como a ferradura dun cabalo.

–Non–dixo.

Os mozos empezaron a bourear e berrar que querían ver a casa co panel secreto. John Wesley petaba contra o respaldo do asento dianteiro e June Star colgouse do ombreiro da súa nai e laioulle desesperada ao oído que nunca se divertían, nin sequera en vacacións, que nunca lles deixaban facer o que ELES querían. O bebé empezou a chorar e John Wesley pateou o respaldo do asento con tal forza que seu pai notou os golpes nos riles.

– Moi ben! –berrou, e aminorou a marcha até parar nunha beira da estrada–.

Queredes calar a boca? Queredes calar a boca un segundo? Se non calades, non imos a ningún lado.

–Sería moi educativo pa eles –murmurou a avoa.

–Moi ben –dixo Bailey–, pero que quede claro: É a única vez que imos parar por algo así. A primeira e a última.

–O camiño de terra onde debes dobrar queda unha milla atrás –indicou a avoa–. Vino cando o pasamos.

–Un camiño de terra –rosmou Bailey.

Despois de dar a volta en dirección ao camiño de terra, a avoa lembrou outros detalles da casa, o fermoso vidro sobre a porta de entrada e a lámpada de velas no recibidor. John Wesley dixo que o panel secreto probablemente estaría na cheminea.

–Non podedes entrar nesa casa –dixo Bailey–. Non sabedes quen vive alí.

–Mentres vós falades coa xente diante da casa, eu correrei cara a parte de atrás e entrarei por unha xanela –propuxo John Wesley.

–Quedaremos todos no coche –dixo a nai.

Dobraron polo camiño de terra e o coche avanzou aos tombos nun remuíño de po colorado. A avoa lembrou os tempos en que non había estradas pavimentadas e facer trinta millas era un día de viaxe. O camiño de terra era abrupto e de súpeto atopábanse con charcos e curvas pechadas en terrapléns perigosos. Nun momento estaban no alto dun outeiro, mirando por enriba das copas azuis das árbores a millas de distancia, e ao minuto seguinte estarían como nunha depresión avermellada dominada polas árbores cubertas dunha capa de pó.

–Mellor será que apareza ese lugar antes dun minuto –dixo Bailey–, ou darei a volta.

Daba a impresión de que ninguén pasara por aquel camiño desde había meses.

–Non queda lonxe –comentou a avoa, e nada máis o dixo tivo un pensamento horrible. Produciulle tal vergoña que a cara se lle puxo colorada e dilatáronselle as pupilas e os seus pés deron un chimpo, empuxando a bolsa de viaxe contra o recuncho. No momento en que se moveu a bolsa, o xornal que colocara sobre a cesta levantouse cun miaño e Pitty Sing, o gato, saltou sobre o ombreiro de Bailey. Os mozos caeron ao chan e a súa nai, co bebé en brazos, saíu disparada pola porta caendo na terra; a vella señora arrebolouse cara ao asento dianteiro. O automóbil deu unha volta e aterrou sobre o lado dereito nunha gabia á beira do camiño. Bailey quedou no asento do condutor co gato de raias grises, cara branca e fociño laranxa aínda agarrado ao pescozo como unha eiruga. Tan axiña coma os mozos se seron conta de que podían mover os brazos e as pernas, saíron arrastrándose do coche, berrando: «Tivemos un ACCIDENTE!». A avoa estaba feita un nobelo baixo o cadro de mandos e esperaba estar malferida para que a furia de Bailey non caese sobre ela. O pensamento terrible que tivera antes do accidente era que a casa que lembraba de xeito tan vívido non estaba en Xeorxia senón en Tennessee.

Bailey quitouse o gato do pescozo coas dúas mans e arrebolouno pola ventá contra o tronco dun piñeiro. Logo saíu do coche e empezou a buscar á nai dos mozos. Estaba sentada na cuneta, aguantando do bebé que choraba a reo, pero ela só tiña un corte na cara e tiña un ombreiro roto. «Tivemos un ACCIDENTE!», berraban os mozos nun delirio de felicidade.

–Pero non morreu ninguén –sinalou June Star con certa desilusión mentres a avoa saía ranqueando do coche, co chapeu aínda prendido á cabeza pero co encaixe dianteiro roto e levantado nun xeneroso ángulo e o ramiño de violetas tirado a un lado. Sentaron todos na cuneta, excepto os mozos, para recuperarse da conmoción. Estaban todos tremendo.

–Se cadra pasa algún coche –dixo a nai dos nenos con voz rouca.

–Creo que me fixen dano nalgún órgano –comentou a avoa apertándose o peito, pero ninguén lle prestou atención.

A Bailey tremíanlle os dentes. Levaba unha camiseta amarela cun estampado de papagaios azuis brillantes e tiña a cara tan amarela como a camisa. A avoa decidiu non comentar que a casa en cuestión estaba en Tennessee.

A estrada quedaba un tres metros máis arriba e só podían ver as copas das árbores no alén. Detrás da cuneta onde estaban sentados había máis árbores, altos e escuros e profundos. Aos poucos minutos divisaron un coche a certa distancia no alto dun outeiro, viña amodiño coma se os seus ocupantes estivesen a observalos. A avoa púxose de pé e axitou os brazos dramaticamente para atraer a súa atención. O automóbil continuou avanzando con lentitude, desapareceu nunha curva e volveu aparecer, andando aínda máis amodo, sobre o outeiro pola que eles pasaran. Era un vehículo grande e con golpes, semellante a un coche fúnebre. Había tres homes dentro.

Detívose xusto ao seu lado e durante uns minutos, o condutor mirou fixa e inexpresivamente cara onde estaban sentados, e non dixo nada. Despois volveu a cabeza, murmurou algo aos outros dous e apeáronse. Un era un raparigo gordo con pantalóns negros e un suadoiro^vii vermello cun cabalo semental prateado estampado diante. Camiñou arredor da dereita do grupo e quedouse mirando, a súa boca entreaberta nun frouxo sorriso burlón. O outro levaba pantalóns cor caqui e unha chaqueta de raias azuis e un chapeu gris botado cara adiante, tapándolle case toda a cara. Achegouse amodo pola esquerda. Ningún dos dous falou.

O condutor saíu do coche e quedou xunto a el, mirándoos. Era maior cós outros. O seu pelo empezaba a encanecer e levaba unhas lentes con montura prateada que lle daban aspecto académico. Tiña a cara longa e engurrada, e non levaba camisa nin camiseta. Vestía uns pantalóns vaqueiros azuis que lle eran demasiado axustados e levaba na man un chapeu e unha pistola. Os dous raparigos tamén levaban pistolas.

–Tivemos un ACCIDENTE! –berraron os nenos.

A avoa tivo a estraña sensación de que coñecía ao home das lentes. Soáballe tanto a súa cara que era coma se o coñecese de toda a vida pero non lograba sacar quen era. O home afastouse do coche e empezou a baixar polo terraplén, dando os pasos con sumo coidado para non escorregar. Calzaba zapatos brancos e marróns e non levaba calcetíns, e os seus nocellos eran vermellos e fracos.

–Boas tardes –dixo–. Vexo que tiveron un accidente.

–Demos dúas voltas de campá! –dixo a avoa.

–Unha –corrixiu el–. Vímolo. Proba o coche a ver se funciona, Hiram –indicou en voz baixa ao raparigo do chapeu gris.

–Para que leva esa pistola? –preguntou John Wesley–. Que vai facer con ela?

–Señora –dixo o home á nai dos mozos–, importaríalle dicirlles a eses rapaces que senten ao seu lado? Os nenos póñenme nervioso. Quero que queden sentados xuntos.

–Quen é vostede para dicirnos o que debemos facer? –preguntou June Star.

Detrás deles a liña das árbores abriuse como unha escura boca.

–Vide aquí –dixo a nai.

–Verá vostede –dixo Bailey de súpeto–, estamos nun apuro! Estamos en...

A avoa soltou un berro. Ergueuse e quedouse mirándoo.

–Vostede é o Desequilibrado! Recoñecino nada máis velo!

–Si, señora –dixo o home, que sorriu levemente coma se estivese satisfeito a pesar de que o recoñeceran–, pero sería mellor para todos vostedes, señora, que non me recoñecera.

Bailey volveu a cabeza bruscamente e díxolle á súa nai algo que deixou atónitos até aos nenos. A anciá botouse a chorar e o Desequilibrado ruborizouse.

–Señora –dixo–, non se desguste. Ás veces un home di cousas que non son. Non creo que quixese falarlle desa maneira.

–Ti non dispararías a unha dama, verdade? –dixo a avoa, e sacou un pano limpo do puño e empezou a secarse os ollos.

O Desequilibrado cravou a punta do zapato no chan, fixo un pequeno furado e logo tapouno de novo.

–Non me gustaría nada ter que facelo.

–Escoita –dixo a avoa case a berros–, sei que es un bo home. Non pareces ter a mesma sangue cós demais. Sei que debes vir de boa casa!

–Si, señora –afirmou el–, a mellor do mundo. –Cando sorría mostraba unha fileira de fortes dentes brancos–. Deus nunca creou a unha muller mellor ca miña nai e o corazón do papá era de ouro puro.

O raparigo do suadoiro vermello colocouse detrás deles coa pistola na cintura. O Desequilibrado agachouse.

–Vixía aos nenos, Bobby Lee –dixo–. Sabes que me poñen nervioso.

Mirou para os seis apiñados diante del e deulle a impresión de estar incómodo coma se non se lle ocorrese nada que dicir.

–Non hai nin unha nube no ceo –comentou erguendo a vista–. Non se ve o sol, pero tampouco hai nubes.

–Si, está un día fermoso –dixo a avoa–. Escoita, non te terías que alcumar o Desequilibrado porque eu sei que no fondo es un home de bo corazón. Só con mirarte xa me dou conta.

–Cala! –berrou Bailey–. Cala! Calade todos e deixádeme a min arranxar isto! –Estaba en crequenas como un atleta a piques de iniciar a carreira pero non se moveu.

–Agradézollo, señora –dixo o Desequilibrado, e debuxou un pequeno círculo no chan coa culata da pistola.

–Tardaremos unha media hora en arranxar o coche –avisou Hiram, mirando por encima do capó aberto.

–Ben, primeiro ti e Bobby Lee levádesvos a el e ao neno alá –dixo o Desequilibrado sinalando a Bailey e a John Wesley–.

–Os raparigos queren preguntarche algo –díxolle a Bailey–. Importaríache acompañalos até o monte–

–Escoite –comezou Bailey–, estamos nun gran apuro! Ninguén se dá conta do que é isto. –e crebóuselle a voz. Tiña os ollos tan azuis e brillantes coma os papagaios da súa camisa e quedou absolutamente inmóbil.

A avoa levantou a man para poñerse ben a á do chapeu coma se fose ir ao monte con el pero desprendéuselle entre os dedos. Quedou mirándoa e despois dun segundo deixouna caer ao chan. Hiram ergueu a Bailey colléndoo do brazo coma se estivese a axudar a un ancián. John Wesley agarrouse da man de seu pai e Bobby Lee seguiunos. Encamiñáronse cara ao monte e cando chegaron ao lado máis escuro, Bailey deuse a volta e apoiándose contra o tronco gris e pelado dun piñeiro, berrou:

–Estarei de volta nun minuto, mamá,espérame!

–Volve agora mesmo! –exclamou a avoa, pero todos desapareceron no bosque–.

–Bailey, fillo! –berrou con voz tráxica, pero deuse conta que estaba a mirar ao Desequilibrado, que estaba en crequenas diante dela–. Sei moi ben que es un bo home –díxolle con desesperación–. Non es coma o resto!

–Non, non son un bo home –repuxo o Desequilibrado un instante despois coma se pensase a súa afirmación con coidado–, pero tampouco son o peor do mundo. Meu pai dicía que eu era un can de raza diferente á dos meus irmáns e irmás. «Mira –dicía o meu vello–, hai algúns que poden vivir toda a súa vida sen preguntarse por que e outros que teñen que saber o porqué, e este raparigo é destes últimos. Vai estar en todo!»

Púxose o chapeu e de súpeto alzou a mirada e dirixiuna cara o monte coma se de novo se sentise incómodo.

–Perdoen que estea sen camisa diante de vostedes, señoras –dixo encurvando un pouco os ombreiros–. Enterramos a roupa que tiñamos cando escapamos e apañámonos co que tíñamos até que consigamos algo mellor. Esta roupa prestáronnola uns tipos que atopamos.

–Non pasa nada –dixo a avoa–. Talvez Bailey teña outra camisa na súa maleta.

–Búscoa despois–dixo o Desequilibrado.

–A onde o levan? –berrou a nai dos nenos.

–Papá era un gran tipo –dixo o Desequilibrado–. Non había quen o enganase. Nunca tivo problemas coas autoridades. Sabía tratalos.

–Ti poderías ser honrado se o intentases –afirmou a avoa–. Pensa no bonito que sería establecerse nalgún sitio e vivir comodamente sen que ninguén te perseguise todo o tempo.

O Desequilibrado seguía riscando no chan coa culata da pistola coma se estivese reflexionando sobre iso.

–Si, sempre hai atrás túa –murmurou.

A avoa reparou no delgados eran as paletas do lombo detrás do chapeu, porque estaba de pé e mirábao desde arriba.

–Rezas algunha vez? –preguntou.

El negou coa cabeza. Ela só viu como o chapeu negro se movía entre os seus ombreiros.

-Non –dixo.

Soou un disparo de pistola no monte, seguido de inmediato por outro. Despois silencio. A cabeza da anciá deu unha sacudida. Ouviu como o vento se movía entre as copas das árbores como unha longa inspiración satisfeita.

–Bailey, fillo! –berrou.

–Durante un tempo fun cantante de gospel –explicou o Desequilibrado–. Fun case todo. Servín no Exército de Terra e na Mariña, aquí e no estranxeiro, casei dúas veces, traballei de sepultureiro, traballei nos ferrocarrís, arei a nai terra, presenciei un tornado, unha vez vin queimar vivo un home. –E mirou á nai dos mozos e á nena, que estaban sentadas moi xuntas, coa cara branca e os ollos vidrosos–. Até vin zumbarlle a unha muller.

–Reza, reza –empezou a repetir a avoa–, reza, reza...

–Non era un mozo malo polo que recordo –proseguiu o Desequilibrado con voz case soñadora–, pero nalgún momento fixen algo malo e mandáronme á penitenciaría. Enterráronme vivo. Mirou cara arriba e mantivo a atención da avoa cunha mirada fixa.

–Foi entón cando deberas comezar a rezar –dixo ela–. Que fixeches pa que te enviasen á penitenciaría a primeira vez?

–Collías á dereita e había unha parede –explicou o Desequilibrado coa mirada alzada cara ao ceo sen nubes–. Collías á esquerda e había unha parede. Mirabas para arriba e estaba o teito, mirabas para abaixo e estaba o chan. Esquecín o que fixera, señora. Quedábame alí sentado, tratando de lembrar o que fixera e aínda hoxe non o lembro. De cando en vez pensaba que o lembraría, pero non foi así.

–Se cadra te prenderon por erro –apuntou a anciá.

–Non –dixo el–. Non houbo erro. Había probas contra min.

–Igual roubaches algo.

O Desequilibrado soltou un sorriso burlón.

–Ninguén tiña nada que eu quixese. Un xefe de médicos da penitenciaría dixo que o que fixen foi matar a meu pai, pero sei que é mentira. O meu vello morreu en mil novecentos dezanove da epidemia de gripe e eu nunca tiven nada que ver con iso. Enterrárono no cemiterio da igrexa baptista de Mount Hopewell e vostede pode ir e velo por si mesma.

–Se rezases –dixo a anciá–, Cristo axudaríache.

–Así é.

–Entón, por que non rezas? –preguntou ela, tremendo de súpeto de alegría.

–Non quero ningunha axuda. Fago o mellor para min.

Bobby Lee e Hiram volveron do monte con paso lento. Bobby Lee arrastraba unha camisa amarela con papagaios azuis estampados.

–Tírame esa camisa, Bobby Lee –dixo o Desequilibrado.

A camisa chegou voando, caeulle no ombreiro e púxolla. A avoa non podía pensar no que lle facía lembrar esa camisa.

–Non, señora –proseguiu o Desequilibrado mentres se abrochaba os botóns–, comprendín que o delito dá igual. Podes facer unha cousa ou facer outra, matar a un home ou quitarlle unha roda do coche, porque tarde ou cedo esquéceste do que fixeches e simplemente castígante por iso.

A nai dos mozos comezou a emitir sons entrecortados, coma se non puidese respirar.

–Señora –dixo el–, poderían vostede e a pequena acompañar a Hiram e a Bobby Lee até onde está o seu esposo–

–Si, grazas –dixo a nai debilmente. O seu brazo esquerdo colgaba inútil e levaba ao bebé, que se quedou durmido, no outro.

–Axuda á señora, Hiram –dixo o Desequilibrado, cando ela trataba penosamente de subir pola gabia– e ti, Bobby Lee, colle á pequena da man.

–Non quero que me dea a man –replicou June Star–. Parece un porco.

O raparigo gordo ruborizouse e riuse e colleuna da man e tirou dela cara o monte detrás de Hiram e a nai.

Soa co Desequilibrado, a avoa deuse conta de que perdera a voz. Non había unha soa nube no ceo nin tampouco sol. Non había nada ao seu ao redor excepto o monte. Quixo dicirlle que debía rezar. Abriu e pechou a boca varias veces antes de que saíse algo. Finalmente atopouse a si mesma dicindo: «Xesús, Xesús». Quería dicir «Xesús axucharache», pero da maneira en que o dicía era coma se o estivese maldicindo.

–Si, señora –dixo o Desequilibrado como dándolle a razón–. Xesús rompeu o equilibrio de todo. Ocorreulle o mesmo cá min, salvo que El non cometeu ningún crime e no meu caso puideron probar que eu cometera un porque tiñan os documentos contra min. Por suposto, nunca me mostraron os papeis. Por iso agora poño a firma. Dixen hai moito tempo: hai que te unha firma e firmar todo o que fas e quedar cunha copia. Entón saberás o que fixeches e poderás contrapor o delito co castigo e ver se se corresponden e ao final terás algo para probar que non te trataron como debían. Fágome chamar o Desequilibrado porque non podo facer que as cousas malas que fixen se correspondan co que soportei durante o castigo.

Ouviuse un berro desacougante no monte, seguido ao momento dun disparo.

–Parécelle ben a vostede, señora, que a un ocastiguen moito e a outro non o castiguen nada?

–Xesús! –berrou a anciá–. Es de boa sangue! Eu sei que non dispararías a unha dama! Se que vés dunha boa familia! Reza! Xesús, non deberías disparar a unha dama. Dareiche todo o diñeiro que teño!

–Señora –repuxo o Desequilibrado mirando cara o monte–, nunca houbo un cadáver que dese unha propina ao sepultureiro.

Ouvíronse outros dous disparos e a avoa levantou a cabeza coma un pavo vello sedento pedindo auga e berrou: «Bailey, fillo, Bailey, fillo!», coma se fose a fendérselle o corazón.

–Xesús é o Único que espertou entre os mortos –continuou o Desequilibrado–, e non debera facelo. Rompeu o equilibrio de todo. Se facía o que dicía, entón só queda deixalo todo e seguilo, e se non o facía, entón só queda gozar dos poucos minutos que tés da mellor maneira posible, matando a alguén ou queimándolle a casa ou facéndolle algunha outra maldade. Non hai pracer, senón maldade –dixo, e a súa voz case se transformou nun gruñido.

–Talvez non resucitou os mortos –murmurou a anciá, sen saber o que estaba a dicir e sentíndose tan mareada que sei deixou caer na gabia sobre as pernas cruzadas.

–Eu non estaba alí, así que non podo dicir que non o fixo –repuxo o Desequilibrado–. Oxalá estivese alí –engadiu golpeando o chan co puño–. Non está ben que non estivese alí, porque de estar alí eu saberíao. Escoite, señora –engadiu alzando a voz–, de ter estado alí, eu saberíao e non sería como son agora.

A súa voz parecía a piques de crebarse e a cabeza da avoa aclarouse por un instante. Viu a cara do home contraída ao lado da súa coma se estivese a piques de chorar e murmurou:

–Se es un dos meus nenos! Es un dos meus fillos!

Tendeu a man e tocouno no ombreiro. O Desequilibrado saltou cara atrás coma se o mordese unha serpe e disparoulle tres veces no peito. Logo deixou a pistola no chan e quitouse as lentes e púxose a limpalas.

Hiram e Bobby Lee volveron do monte e detivéronse xunto á cuneta para observar á avoa, que estaba medio sentada e medio deitada nun charco de sangue coas pernas cruzadas como as dun neno e a súa cara sorría ao ceo sen nubes.

Sen as lentes, os ollos do Desequilibrado estaban bordeados de vermello e tiñan unha mirada pálida e indefensa.

–Levádea e deixádea onde deixastes os outros –dixo, e colleu ao gato, que se estaba refregando contra a súa perna.

–Era unha charlatana, ou non? –dixo Bobby Lee, e descendeu á gabia cantaruxando.

–Sería unha boa muller –dixo o Desequilibrado– se tivera a alguén preto que lle disparase cada minuto da súa vida.

–Vaia diversión! –dixo Bobby Lee.

–Cala a boca, Bobby Lee –dixo o Desequilibrado–. Non hai verdadeiro pracer na vida.

Traducido por min de: A Good Man is Hard to Find en Flannery O'Connor: Collected Works, Library of America, pp. 137-152, Sally Fitzgerald (Ed.). 1988.

iNo orixinal “hillbilly”, empregado como término pexorativo para a xente do rural e da montaña das partes máis deprimidas da Costa Este americana, aínda que agora se coñeza máis entre nós polo estilo musical que provén da música popular desa zona.

iiNo orixinal xogando con “Gone with the Wind”.

iiiBuggy daquela época podía ser un carro de cabalos ou un dos primeiros vehículos a motor xa moi vellos.

ivXogando coa inocencia do rapaz negro “EAT”: come.

vNo orixinal “Nickelodeon”: Máquina para poñer música por moedas daquela época.

viNo orixinal “Yodel”: canto á tirolesa.

viiSi, xa o sei, pero suadoiro manda a RAG.