Onde non me chaman

Son un contrastado inimigo crítico coas valoracións e recapitulacións do que foi o ano que acaba que tanto abundan agora nas redes sociais, cheas ao mesmo tempo de tópicos, verdades, cousas profundas xunto a outras laxas e superficiais. Xa teño dito moitas veces que me gusta escribir porque supón un acto de reflexión. Agora que escribo dígome “seguramente o que hoxe poña aquí será unha merda, como o foi este ano que acaba”. Daríalle a “publicar” e xa estaría servida a miña incongruencia para todas vós. Vou esfaragullar un pouco máis o tema, pero xira encol de explicar o que me pasou este ano, experimentar a dor: a dor é consubstancial á natureza humana. É inevitábel experimentar dor diante dunha perda, outra cousa é o sufrimento. O sufrimento é a historia que eu me contei ao redor desa dor. Diante da perda da persoa se cadra máis importante da miña vida, suceso ante o que experimentei un grado absoluto da dor, paseime varios meses da miña vida cun diálogo interior no que a úni...

Estaba en Froxán, no Caurel, vendo como pisan as castañas e viñéronse a min recordos e aquela peli de Kiarostami. Aparteime un pouco da xente, respirei fondo e collín aire, un aire distinto. O tempo parecía ir máis amodo porque queríamos que así fose. Na peli que digo de Kiarostami era o sabor das cereixas o que producía a anagnórise do personaxe e que lle fixo aferrarse á vida. A min, de xeito semellante e salvando as distancias, foi o licor de cereixas. Porque fun pasar uns días cun amigo e sentinme ben. Rin, bebín, falei, coñecín, cantei, escanciei, comín, paseei. Había tanto tempo que non me sentía dono da miña felicidade… Sempre digo que adoito ser feliz con moi pouquiña cousa pero, crédeme, neste caso non foi pouca cousa. Hai moito de bo en sentirse ben. Todo flúe dunha outra maneira e pasará moito tempo até que se borre da miña cabeza o sabor a castañas cocidas, a licor de cereixa, ao caldo de Mónica e á xeada. O sabor a conversas detrás do lume e a xogos co can na aira...

Ah, ía escribir. Para non dicir o que sinto. Escoitei de novo a Joplin e atopeime cunha mina: a liberdade só significa non ter nada que perder. Despois vin que a escribiu Kris Kristofferson en compañía doutro, e tiven que saltala porque me levou á ética. Se concibes un proxecto vital é lóxico sentir que tes medo a perdelo, e se aínda non tocaches a Deus gustaríache vivir o suficiente para sentir que o tocaches igual que Adán o tocou nunha pintura na Sixtina. Só os malvados son libres, compórtanse coma se non temesen perder a vida. A gama é moi ampla porque vai dos delincuentes máis abruptos aos ladróns de luva branca, é dicir, aos do tres ou catro por cento, de maneira que percibo, xunto á moza de Texas ou Kansas que o grupo dos que temen perder algo é un grupo conciso e breve, que está formado por persoas que esperan dentro de si a chegada dos anxos ou, seica, que os seus anxos custodios os vixíen desde preto. Estes días, ao acabar un artigo, un compañeiro díxome que ...

Se somos bos coa vida, se sabemos construírmos historias polo camiño, a vida non nos abandonará, pero se non lle contamos historias á vida, esta destruiranos. Vivir é entón un acto de amor coa vida, conseguirmos mantela sempre expectante xa que a cada momento temos que asombrala coas nosas decisións cabais, seica cos nosos amores inevitables, e coas nosas xustas decisións. Xa Sartre e outros se xuntaban para preguntarse para que serve a literatura e a vida. Para que serve contar historias? Á princesa das mil e unha noites valeulle exactamente para salvar a vida. A historia dicía que o rei Shariar, en completo despeito pola infidelidade da súa muller cun dos seus escravos, decidiu que cada noite se deitaría cunha rapaza e mataríaa antes de saír o sol, para evitar novas traizóns. O que non sabía o rei é que aquela tan fermosa Scherezade sabía 1001 contos que foi tecendo un con outro até conseguir a súa propia confianza. Paréceme unha metáfora preciosa. Igual iso, a literatura no...

Desde neno sempre me fascinaron as bibliotecas. A miña relación con elas era pouco menos que ideal porque, no fondo,  con unha, a máis pequena, a do meu pobo ou a do meu colexio, tiña todo o que quería. Era unha época moi feliz, a memoria fai que certamente todo pasado fose mellor, somerxíame entre todo canto atopaba nunha procura de non sei o que, valíame todo: cómics, libros de animais, fábulas (dos meus favoritos), contos (lembro ter lido todo de Roald Dahl, desde James e o pexego xigante a máis tarde Boy, pasando por Matilda – que me levaran ver aos Cines Ronda con meus sobriños pequerrechos). Era todo bastante inocente e eu necesitaba de algo que levarme á cama cada día posto que desde anano sempre me fun só á cama, creo que no que tiña que ver bastante que meus pais tivesen que atender o bar. Época feliz e de voracidade lectora máxima. Seguiulle unha época non menos voraz no aspecto lector, pero si máis triste, froito dunha adolescencia complicadiña. Nese tempo as bi...

Non podemos lembrar un presente eterno, ou si. Puiden estar coa mai sempre e tamén nos seus instantes finais, que foron tan longos como case dous meses de agonía, pois a miña vida tamén estivo afastada de todo case á vez que a súa se afastaba cara a morte. Abraceina, faleille. Ela non podía falarme, pero souben que entendería o que quería dicirlle e dixen: mamá, quérote moito. Toda a habitación se encheu dun ruído enxordecedor que era un silencio. Conto isto porque teño a sensación, coma Camus, de que “hoxe a mai morreu, ou se cadra foi onte?”, porque onte son todos os días. Miña mai era a miña terra e sei responder cando me din, de onde es? Son de miña mai, que é a terra, que é ter identidade, que é vir dalgún sitio. A terra, o teu sitio, a orixe, son o teu pai e a túa mai, que se foi onte como sostén Camus. Se antes o tiña claro, agora xa sei definitivamente de que país son. Son do país da nosa mai, do país dese pai que quixo saír da terra profunda para facerlle un sitio á muller ...

A mañá espertou seca e soleada, pero que importaba? Ela tiña a sensación de non estar aproveitando o tempo, coma cando de nena volvía para a casa o último día das festas aínda con fichas dos coches de choque no peto.  Tiña a capacidade de facer que os martes fosen como venres ou os xoves coma luns, porque realmente en nada cambiaban para ela uns dos outros. Todos os días pasaba o mesmo, nada. Entón ela collía a súa mochila, que nunca soltaba fose a onde fose, moi ao estilo de Wittgenstein, quen dicía que sobre o que non podemos falar debemos gardar silencio, un desgraciado pensador, tan pechado na claridade das súas reflexiones lóxicas como na confusión dos seus sentimentos, e dispúñase a viaxar sempre coa cabeza posta en volver, malia que nunca volvía.  Cada sitio que visitaba era diferente e iso facíalle sumirse na máis profunda das rutinas. As mesmas cidades coas mesmas rúas, nada lle facía distinguir o zoco do Cairo da O’Connell de Dublín. Aquel día foi diferente. Quix...

Hoxe ía para o traballo e atopeime un amigo de Meira, que xa levaba 6 horas de xornada laboral, descargando mercancía do camión para unha coñecida cadea de droguería lucense. Entón pensei no fodida que está a situación e en cantísimo inflúen as putas eleccións alemás, e quen goberne alí, na nosa vida. Tamén na diferenza entre o salario do meu amigo e o meu, a favor do meu amigo… En realidade non. En realidade o que pensei é que pola tarde teño que comprar deterxente, suavizante, champú, xel de baño e Pato WC®.   E tamén en que pronto estarei con ese meu amigo enfrontándonos nun reto no que os límites os impoñen as racións de polbo e os chuletóns, entón quero ao meu amigo. Pensei en Meira, nas rapazas dos veráns, na lúa, na música que soa a veces cando todo está en silencio e na capacidade dos poetas para finxir. Despois dinme conta que só estaba pensando, e pareceume ben. Pensei en cando desde o corazón ebrio arrebolamos as nosas fantasías á noite, ao ceo, ao monte, ao...

Deixando de lado os motivos, atendamos á maneira correcta de chorar, entendendo por isto un pranto que non ingrese no escándalo, nin que insulte ao sorriso coa súa paralela e torpe semellanza. O pranto medio ou ordinario consiste nunha contracción xeral do rostro e un son espasmódico acompañado de bágoas e mocos, estes últimos ao final, pois o pranto acábase no momento en que un se soa enerxicamente. Para chorar, dirixa a imaxinación cara a vostede mesmo, e se isto lle resulta imposible por contraer o hábito de crer no mundo exterior, pense nun pato cuberto de formigas ou neses golfos do estreito de Magallanes nos que non entra ninguén, nunca. Chegado o pranto, taparase con decoro o rostro usando ambas as mans coa palma cara a dentro. Os nenos chorarán coa manga da camisa contra a cara, e de preferencia nun recuncho do cuarto. Duración media do pranto, tres minutos. "Instruccións para chorar" - Cortázar.

Son días un tanto raros nos que soa a mesma música diferente. As rapazas morenas de ollos azuis convídante a bailar cando saben perfectamente que lles vas dicir que non. En xeral, as noites son agradables e calorosas, en exceso. Onte á noite acordámonos de cando U2 facían música e non cancións para anuncios, porque sempre hai que volver a eles (e isto díxome o punk con máis actitude que coñecín na vida, que é de Meira). Moitos soños foron feitos para os nenos, pero a maioría medraron con nós. Luces queimando a noite e moitas cousas a saír da cabeza. Escribir para un mesmo, para os amigos e para atenuar o paso do tempo cando en realidade o que queres é que o tempo pase, aínda que sexa en balde. É fácil non darse conta de que necesitamos aire para respirar mais e, aínda así, quen se para a valoralo? Pasa, igual que a mesma auga do río non te molla dúas veces. Teño fame e sono e ti. E aínda así, estou vivo.

Xa contei aquí que para min, na nenez, o verán comezaba co olor frío e húmido dos cartóns das caixas dos xeados que viñan para o bar. Hoxe intentei pensar que significaba, que simbolizaba, que certificaba o remate do verán e non o teño nada claro. Pode que se cadra iso fose o día de hoxe, co remate das festas patronais e a marcha de moitas rapazas e amigos dos veráns. Xúrovolo, son hoxe unha bomba de sentimentos encontrados. Dóenme as pernas, o lombo, as mans de montar xantares, xogar con balóns, correr escapando... e dóeme a risa con vós, o peito de querervos, as bágoas de chorarvos tamén. Todo, incriblemente todo, se está facendo un botar de menos infinito. Un necesito o que non teño, uns anos que parecen non contar. Queira o destino que todo isto sexa o limiar de algo que por non coñecer veña farturento de felicidade, porque o necesito. Non me vexo a min mesmo a aturar (e turrar) dunhas cousas que me pasan pola cabeza coma centellas deixando un ronsel perturbador. ...

"Isto era o terrible: a quietude na non esperanza. Crer perdido o xénero humano e non ter febre de facer calquera cousa en contra, ganas de perderme, por exemplo, con el. Estaba axitado por abstractos furores, non no sangue, e estaba quieto, non tiña ganas de nada. Non me importaba que a miña compañeira me esperase, reunirme con ela ou non ou mirar un dicionario era para min o mesmo; e saír a ver aos amigos, aos demais, ou quedarme na casa era para min o mesmo. Estaba quieto, era coma se xamais tivese un día de vida, nin xamais soubese que significa ser feliz, coma se non tivese nada que dicir, que afirmar, negar, nada meu que pór en xogo, e nada que escoitar, que dar e ningunha disposición para recibir, e coma se xamais en todos os meus anos de existencia houbese comido pan, houbese bebido viño, ou bebido café, xamais houbese ido á cama cunha rapariga, xamais tivese fillos, xamais me dese uns golpes con calquera, ou non crese todo iso posible, coma se xamais tivese unha infancia ...

A cita máis recoñecida de Hemingway para o público xeral seguramente sexa “write drunk; edit sober”. Escribe cheo e revisa sereno. Unha pléiade enorme dos grandes nomes da literatura universal escribiron agarrados a efluvios etílicos. Hemingway e o seu gato Pola súa banda, xa sen entrar nas entrevistas ou nos seus escritos, Borges deixa sutilmente no seu Aleph a recomendación, baseada no xeito de facer dunha personaxe e que seguramente era o método que el seguía, como se debe emprender a escrita literaria: apoiado nos báculos do traballo e a soidade, primeiro abrir as portas á imaxinación e logo facer uso da lima. Borges, sempre tan sutil. Sei eu e sabemos todos que o uso da metáfora da lima non é accidental. A lima só serve para rematar, pulir... e nunca para engadir nada. Creo nisto. Séntete libre e que saia. Logo borra, tacha, reformula e/ou, se o ves ben, gárdao. Non sei moito de case nada e menos aínda de escribir, por suposto. Agora, unha vez xa postos, inten...

O que garda sempre ten. E o que non garda, tamén. Porque mira que nunca fixen por gardar as ganas de verte e sigo tendo as mesmiñas. Dinme hoxe 4 minutos para escribir o que me saíse e, como non, tiña que saír o que soñei. Porque soñei que me sostiñades, que todo estaba en equilibrio con cada un e unha de vós agarrando unha esquina. A veces parecía pendurar todo de moi pouca cousa pero mantíñame en pé esa seguridade de saber que se caía alguén me botaría a man e volvería a erguerme. Ese soño durou toda a noite e espertei abrazado a min mesmo, moitas horas antes de ter que erguerme polo imperativo laboral. Xa tiña pasado esa sensación de mágoa que arrastra o desvelarse nunha ensoñación deliciosa. Mirei a muralla, mirei a mesiña de noite e vin que xente do sur coma Fitzgerald ou Williams seguían alí. Non acostumaban estar sobrios, máis eran homes dunha alegre conversa bebida mediante. Se onte Martín dicía que a música valía para definir estados de ánimo eu tamén digo que po...

Paréceme que todo home necesita un punto de inflexión, incluso varios puntos de inflexión, é dicir xiros, cambios, sen que se vexa por iso cominado a explicalos. Un vaise facendo experto coleccionista de silencios e soidades. A soidade afecta ao home liberado, ao home desencadeado. Só a soidade, por difícil, humillante e corrosiva que sexa -di Steiner- pode salvagardar a arte e o pensamento da corrupción. Os medios de masas, o desexo ardente de comunicarse dun modo establecido e recompensado socialmente, a manipulación do discurso para obter o recoñecemento e o éxito, son un desperdicio espiritual irreparable. A comunicación cos outros é unha función secundaria, sospeitosa case inevitablemente. Creo que ninguén botou en falta a palabra tren na miña boca estes días.

Chegara un verán ardente e fugaz. Os días tórridos, prolongados, acendíanse como bandeiras flamíxeras. Enfervecidas e esplendorosas transcorrían as semanas, raudas coma o soño e pletóricas de imaxes. O día expiraba trala alta arboreda. A montaña azul tornouse tenebrosa, a calzada palidecía. Sentouse, descansou, contemplou a noite. Colleu pan negro, saciouse e vacilou en silencio as cuncas azuladas cheas de viño.  Unha vez farto comezou de novo a charlar e a cantar. Balanceouse ao compás das cancións. Xogou coas mulleres. Aspirou o perfume dos seus cabelos. O viño pareceulle bo. O vello sedutor fíxolles desistir de poñerse novamente en camiño. Bebeu, escanciou, brindou con tenrura. Encargou máis viño. Lentamente comezaron a xurdir das azuladas cuncas de barro polícromos feitizos que transmutaron o mundo e pintaron estrelas e luces. Alí estaban sentados coma soberanos, cimbrándose en trémulo vaivén sobre o abismo do mundo e da noite, coma paxaros en gaiola dourada, sen raíces,...

Hoxe pola mañá espertei, mirei pola ventá e o primeiro que pensei foi "dispersión troposférica". O segundo que pensei foi que debía volver a Scott Fitzgerald, ese home que nos seus contos esgrimía que non había festa sen desesperanza. A través das súas personaxes el escolleu falar do home, dos seus claroscuros, do seu drama, das súas paixóns inútiles, das súas arelas.   Para iso el non puxo soldados cavando trincheiras na fronte, puxo xente indo alugar un disfrace para un baile. Non importa. No seu retrato da primeira sociedade acomodada americana do século XX é posíbel recoñecer o proxecto sempre en fuga que é o ser humano, análise e poesía. Fitzgerald foi para min moi inspirador nun tempo que a Soidade vivía permanentemente na miña casa, xa que nesa praza lucense a metonimia era perfecta. El pintou coma ninguén os cadros dunha época na que os licenciados comezaban a descubrir que os cartos non dan a felicidade e que a riqueza rara vez vai separada de cobiza, do mesmo xe...

Gústame soñar e falar dos soños. Creo que só teño talento para soñar. Ultimamente máis da metade dos meus soños son con ela: facéndolle a comida, recollendo a roupa xuntos, traballando co ordenador mentres calceta. Por iso, xusto o que non farei hoxe será falar dos soños, dos meus soños. Sen eu buscalo, foron caendo nas miñas mans libros de dous, tres ou catro escritores que eran grandes soñadores, comezando por, se cadra, o máis ensoñador de todos eles, Borges. No lote meto a Russell. Borges Borges afirma que cando soñamos somos o actor, o autor, o espectador e o teatro, somos todo. Eu créolle, porque somos incluso o inimigo. Ese inimigo que foi á propia casa de Borges coa intención de matalo, pero o mestre sabía como defenderse. Di Merleau Ponty (un fenomenólogo que lle discutía a Sartre e ao que eu cheguei despois de pasar por Paul Ricoeur grazas a ter que investigar o concepto de trama) que durmir non é, a pesar das palabras, un acto, unha operación, o pensame...

Ser ovella ou ser rabaño? Hai tempo que levo dándolle voltas a iso. Ambas cousas teñen a súa parte boa e mala: chegar aos mellores pastos antes ca ninguén pero sendo presa fácil dos depredadores.   A maioría prefire ser rabaño. Hoxe esta idea dáme para falar de xeito apurado sobre o camiño cara onde vai a cultura, a industria cultural, como queiramos chamarlle e todo o que nese cesto colla.  Dicía un vello profesor da facultade, que nalgunhas cousas tiña razón, que a arte de hoxe en día está condenada por ir na procura do público e non conseguir que sexa o público quen a procure. É certo. Hoxe até os poetas buscan o público. Necesitan ser publicados para verse recoñecidos.   Un poeta non tería por que sentir a necesidade de ser coñecido, nin menos aínda recoñecido socialmente, posto que o seu receptor non é colectivo senón individual. A amada, o amado, o solpor, a tristura, son predicados dunha percepción íntima. Se damos publicidade ao noso amor destruímos o se...

Di Pessoa que unha das súas complicacións mentais é o medo á loucura, o cal é, en si mesmo, loucura. Eu teño un pouco tamén dese medo, nesta fase de anhedonía que parece que me dá a batalla cada día. O portugués falaba da musculosidade das afectacións da súa doenza mental, comparándoas co primeiro poema das Nevroses de Rollinat. O primeiro dos poemas, A pantasma do crime , é doente (extráctovolo e tradúzoo como podo). O mal pensamento chega á miña alma en todos os lugares, a todas horas, no forte dos meus traballos, e eu teño a ben purificarme nunha rigorosa censura por todo iso que o Mal infunde aos nosos cerebros, o mal pensamento chega á miña alma. Eu escoito a meu pesar as notas infernais que vibran dentro do meu corazón onde Satán vén tocar para entrar; e ben que eu tivera horror das viles orxías desenfreadas das que a sombra soamente basta para indignarme, eu escoito a meu pesar as notas infernais. O meu cranio é un calabozo cheo de horribles t...

Cando a algún universitario lle toca vir para Lugo estudar porque non lle daba a nota ou a carreira que quería non a había noutro campus a sensación é: “buff, Lugo, vaia marrón, que aburrimento”. Semellante aos casos nos que a xente se desprazaba aquí por razóns de traballo. É certo. Lugo pode presumir de hospitalidade, de ter moitos e bos bares e casas de comidas, nos que sempre hai con quen falar. Pero a maioría da xente coincide (e eu non serei quen lle poña o matiz bo ou malo ao asunto) nunha cousa: Lugo é unha aldea grande. E como aldea grande apenas hai nada que facer. (Antes podería usarse a expresión “en Lugo nunca pasa nada” pero xa dúas xuízas azote de la lei se encargaron de mostrarnos que non era así). Non obstante, por poñer o exemplo de onte, nunha franxa horaria entre as 20:30 horas e 21:30 horas atopeime, así grosso modo, con 6 propostas culturais para realizarmos en Lugo : Microteatro na Sala Velvet, Xoves de Cultura Aberta nos Xardíns da Deputación, Festiclow...

Na miña segunda subida á Serra de Meira Sabía que o estaba facendo ben. Sen nunca telo como unha obsesión, adoecía cada día por saír ao monte unha, dúas, tres horas. Mais todo empezou como empeza todo, incluso o amor, cunha pequena punzada. Notas que unha das molestias tarda en desaparecer máis có resto. Non importa, un par de horas máis tarde, ao final da saída, nin sequera o lembras. Pero a seguinte semana, xa non se vai a dor completamente. Isto non che impide cambiar a túa rutina, pero xa sentes esa molestia todo o tempo. Pronto xa non sae da túa cabeza e próbaste no monte: saltas aquel regato, baixas a fondo unha pendente, escalas entre os penedos. Un ou dous días despois ves que empezas a coxear, a dor non se marchou e por fin te enfrontas coa primeira decisión: paro de correr? Estou a volverme un vago ou é unha razón lexítima para parar? Merda, fai bo tempo, quero subir a serra! Agora, as miñas motivacións para correr de cando ía polo asfalto cambiaron moito (ta...

Pessoa á miña idade Polo meu 27 aniversario, o pasado 27 de decembro, agasallábanme cun libriño que así, a priori, me meteu medo: Parecia não pisar o chão. Treze ensaios sobre as vidas de Fernando Pessoa. Vaia, meteume medo a priori e a posteriori. Explícome. A figura de Pessoa (e digo ben, figura, porque da persoa nada coñecín salvo saber que estiven tomando café e licores nos mesmos bares que el frecuentaba). Teño adentado pouco as súas letras porque preferín somerxerme na construción de todo o universo que rodeaba aos heterónimos que escribían e vivían por el.  Ao final, decateime que Pessoa tamén foi pessoa. Un oficinista, coma Kafka. Realmente hai máis escritores oficinistas que panadeiros, creo. O caso é que Carlos Taibo, no libriño que me agasallaron, vai desmontando as diferentes biografías e estudos feitos sobre o lisboeta para cambiar a perspectiva e darnos un cariz humano dun escritor que non viviu no seu tempo. Viviu nos bares, polo que non lle fix...